ఫ్యాక్ట్ చెక్ చేయటం ఎలా!
తెలుగులో మొట్టమొదటి ఫ్యాక్ట్ పుస్తకం "ఫ్యాక్ట్ చెక్ చేయడం ఎలా.. చీప్ ఫేక్ నుంచి డీప్ ఫేక్ దాకా" అనే పుస్తకాన్ని ప్రముఖ తెలంగాణ హైకోర్టు న్యాయమూర్తి జస్టిస్ విజయసేన్ రెడ్డి బుధవారం హై కోర్టు ఆవరణలో ఆవిష్కరించారు. ఈ పుస్తకాన్ని సీనియర్ జర్నలిస్ట్, ఫ్యాక్ట్ చెక్ ట్రైనర్ ఉడుముల సుధాకర్ రెడ్డి, ఫ్యాక్ట్ చెకర్, ఫ్యాక్ట్ చెక్ ట్రైనర్ సత్యప్రియ బిఎన్ లు కలిసి రచించారు. ప్రస్తుతం మన చుట్టూ ఉన్న సమాజంలో సోషల్ మీడియా ప్రాధాన్యం ఎంతో పెరిగిపోయింది. ఇందులో ప్రధానంగా తప్పుడు సమాచార వ్యాప్తి ఎక్కువగా ఉంటోంది. అలాంటి తప్పుడు సమాచారాన్ని ఎలా ఎదుర్కోవాలి ? దానికోసం మనం తెలుసుకోవాల్సిన అంశాలపై "ఫ్యాక్ట్ చెక్ చేయడం ఎలా.. చీప్ ఫేక్ నుంచి డీప్ ఫేక్ దాకా" పుస్తకం అద్భుతమైన అవగాహన కల్పిస్తుంది. ఈ సందర్భంగా జస్టిస్ బి విజయసేన్ రెడ్డి మాట్లాడుతూ... ఫ్యాక్ట్ చెక్‌కు సంబంధించిన పుస్తకాన్ని ఆవిష్కరించినందుకు నాకు చాలా ఆనందంగా వుంది, ఫ్యాక్ట్ చెక్‌ను ప్రచారం చేయాలనే ఆలోచన పట్ల నేను సంతోషిస్తున్నాను. ప్రజలలో పెరుగుతున్న అవగాహన మరియు ఎప్పటికప్పుడు విస్తరిస్తున్న సోషల్ మీడియా ప్లాట్‌ఫారమ్‌లతో, వాస్తవాలను తనిఖీ చేసే ఒక వ్యవస్థను కలిగి ఉండటం ఎంతో అవసరం, తద్వారా ఆసక్తి ఉన్నవారందరికీ ప్రయోజనం చేకూరుతుంది. ఏ ఒక్కరినో శక్తివంతం చేయకుండా వ్యవస్థ సమతుల్యంగా నడవాలి కాబట్టి ప్రతి ప్రొఫెషనల్‌ మరియు ప్రతి కార్యాచరణకు కొంత బాధ్యత అనేది ఉండాలి. వార్తలు మరియు తప్పుడు సమాచారం యొక్క తప్పుడు రిపోర్టింగ్‌, ఉద్దేశపూర్వకంగా హానికరమైన ప్రచారం చేయడం వంటి సంఘటనల గురించి మనందరికీ తెలుసు. అందువలన, తప్పుడు రిపోర్టింగ్‌, తప్పుడు సమాచారం యొక్క బాధితులకు ఒక వేదికను కలిగి వుండాలి మరియు అందుకు ఈ ఫ్యాక్ట్ చెక్ పుస్తకం చాలా ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది, చాలా వరకు వారి మనోవేదనలను వెల్లడి చేయడంలో వారికి సహాయపడుతుంది. మనందరికీ తెలుసు, తప్పుడు సమాచారం మరియు నివేదికల వల్ల బాధితులైన వ్యక్తులు ఎక్కువగా పోలీసు స్టేషన్‌లో ఫిర్యాదు చేస్తారు, ఈ ఫ్యాక్ట్ చెక్‌ను ఒక మధ్యవర్తిత్వ వ్యవస్థగా నేను భావిస్తున్నాను.
తటస్థ వ్యక్తులుగా ఉండే ఈ భావనను సమాజానికి మరియు భాగస్వామ్యులందరికీ ప్రమోటర్లు మంచి సేవలను అందిస్తారని భావిస్తున్నాను. బాధితులకు మరియు పోలీసు మరియు న్యాయస్థానాల వంటి వ్యవస్థల మధ్య, మధ్యవర్తులు అందుబాటులో ఉంటే, అది బాధితునికి ఎంతో ప్రయోజనం చేకూరుస్తుంది మరియు ప్రజా ప్రయోజనాలకు అది ఉపకరిస్తుంది. ప్రెస్ అనేది రాజ్యాంగానికి ఒక విధంగా కాపలాదారుగా పనిచేస్తూ ప్రజాస్వామ్య ప్రభుత్వంలో ఒక ముఖ్యమైన భూమికను పోషిస్తున్నది కాబట్టి, కొంత కౌంటర్‌ చెక్ మెకానిజం కూడా ఉండాలి మరియు ఈ ఫ్యాక్ట్ చెక్ పుస్తకం అనేది అనేక మందికి మరియు ఖచ్చితంగా తప్పుడు రిపోర్టింగ్‌ మరియు తప్పుడు సమాచారం బాధితులకు ప్రయోజనం చేకూరుస్తుందని నేను భావిస్తున్నాను.’’ పుస్తకావిష్కరణ సందర్భంగా ఉస్మానియా యూనివర్శిటీ జర్నలిజం విభాగాధిపతి, సామాజిక శాస్త్రాల డీన్ ప్రొఫెసర్ కె స్టీవెన్‌సన్ మాట్లాడుతూ.. ‘‘చీప్ ఫేక్ నుంచి డీప్ ఫేక్‌ల వరకు ఈ పుస్తకం ప్రకృతి వైపరీత్యాలు, పబ్లిక్‌ ప్రచారాలు మరియు మహమ్మారి సమయంలో ఏం జరుగుతుందనే విషయాలపై అవగాహన కల్పిస్తుంది." అని పేర్కొన్నారు. అసలు తప్పుడు సమాచారం ఎలా ఉద్భవిస్తుంది ? ఫ్యాక్ట్ చెకింగ్ ప్రాముఖ్యత ఏమిటి ? తప్పుడు సమాచారాన్ని కనుగొనేందుకు వాడే టూల్స్ గురించి, ఇమేజ్, టెక్ట్స్, వీడియో వెరిఫికేషన్ వంటి అంశాలపై ఈ పుస్తకంలో సమగ్రంగా వివరించారు. "ఫ్యాక్ట్ చెక్ చేయడం ఎలా.. చీప్ ఫేక్ నుంచి డీప్ ఫేక్ దాకా" పుస్తక రచయితల్లో ఒకరైన ప్రముఖ జర్నలిస్ట్ ఉడుముల సుధాకర్ రెడ్డి గతంలో రెడ్ శాండర్స్ స్మగ్లింగ్‌పై పరిశోధనాత్మక రచన 'బ్లడ్ సాండర్స్ - ది గ్రేట్ ఫారెస్ట్ హైస్ట్' అనే పుస్తకాన్ని రచించారు. కళాశాలలు, విశ్వవిద్యాలయాలు, ప్రెస్ క్లబ్‌లు, మీడియా అకాడమీలలో నిజనిర్ధారణ నైపుణ్యాలపై సుధాకర్ రెడ్డి వందలాది మంది జర్నలిస్టులు, జర్నలిజం విద్యార్థులు, లా గ్రాడ్యుయేట్లు, మీడియా అధ్యాపకులకు శిక్షణ ఇచ్చారు. ఇటీవల ఢిల్లీలో జరిగిన APAC విశ్వసనీయ మీడియా సమ్మిట్, గ్లోబల్ ఫ్యాక్ట్ 10, దక్షిణ కొరియాలోని సియోల్‌లోని ఇంటర్నేషనల్ ఫ్యాక్ట్-చెకింగ్ నెట్‌వర్క్, సియోల్ నేషనల్ యూనివర్శిటీ ద్వారా జరిగిన నిజ-నిర్ధారణ సమ్మిట్ లో ఆయన పాల్గొన్నారు.
